به گزارش "پایگاه اطلاع رسانی سازمان بسیج پیشکسوتان جهاد و شهادت"  تبیین به‌معنای روشنگری وبیان حقیقت است. در حقیقت آنچه در تبیین مدنظر است، بیان حقیقت وزدودن غبار بدفهمی، تحریف وکج‌فهمی ازمفاهیم و معارف انقلاب اسلامی و تحلیل‌های نادرست، غلط و مغرضانه از رویدادها و پیشگیری از تحریف و دریافت نادرست است؛ بنابراین، تبیین در جهت روشنگری است،.در طول تاریخ اصلی ترین کار ستم گران وبه طور کل استکبار مخالفت با تبیین حقایق بوده است استکباروتفاله هایش به میزانی که توانسته اند حقیقت راوارونه نشان دهند درستم به مال وجان ونوامیس مردم موفق بوده اند.
اگر بخواهیم تبیین را در معارف اسلامی ریشه‌یابی کنیم، مشاهده می‌کنیم که اصولاً پیامبران برای تبیین آمده‌اند؛ تبیین حقایق عالم، تبیین وجود خود انسان، تبیین ظرفیت‌های انسان، تبیین راهی که باید برود. به همین جهت، یکی از نام‌های قرآن کریم بیان است: «هَذَا بَیَانٌ لِلنَّاس»؛ قرآن تبیین‌کننده‌ای برای مردم است.رهبرانقلاب ازموضع اسلام‌شناس معتقدبه معارف انقلاب و اسلام می‌خواهد خط تبیین‌گری پیامبران و امامان را ادامه دهد.
انقلاب اسلامی هم نتیجه تبیین گسترده وعمیق بود که درجامعه شکل گرفت.حضرت امام(ره) حقایق کشور و اسلام را تبیین کرد و واقعیاتی را که در رژیم پهلوی اتفاق می‌افتاد و آنها مخفی می‌کردند، مورد روشنگری قرار‌داد؛ بنابراین، تبیین مبنای تفکر انقلاب اسلامی و امتداد آن است؛ یعنی اگر بخواهیم جامعه در مسیر پیشرفت و تعالی حرکت کند، این حرکت بدون حضور مردم ممکن نیست. اگر بخواهیم مردم و جوانان با انقلاب باشند، باید این تبیین را به‌گونه‌ای فراگیر، مستند و مستدل انجام دهیم. نکته مهم اینکه باید این مفهوم را در کنار سایر مفاهیمی که رهبر انقلاب بر روی آن تأکید دارند، تعریف کنیم.
رهبر معظم انقلاب بر روی مفاهیمی مانند تحول، کار فرهنگی و گفتمان‌‌سازی، نقد منصفانه و مطالبه‌گری تأکید دارند. اگر تبیین را در کنار این مفاهیم قرار دهیم، مشخص می‌شود که معنای عمیق آن چیست. در این صورت، تبیین مقدمه‌ای خواهد بود برای اصلاح، تحول و مطالبه درست. از سوی دیگر، تبیین یکی از راهکارهای جذب حداکثری در برابر طرد و راندن کسانی است که احیاناً برداشت صحیحی از حقایق انقلاب و جامعه ندارند و بر اثر تبلیغات و القائات دیگران، دچار تحلیل غلط از واقعیات می‌شوند. تبیین دربرابر افرادی که دریافت درستی ازانقلاب،مفاهیم انقلاب،پیشرفت‌ها وپسرفت‌های آن ندارند، روشنگری انجام گیردوبعنوان یک راهبردبرای انقلاب،نظام،جامعه ویک کارمستمرتلقی شود.
جهد به‌معنای تلاش و کوشش جدی است. منتها جهادی که در اسلام مطرح است، تلاش و کوشش جدی در برابر دشمن است. نمونه برجسته آن جهاد نظامی و جهاد در میدان رزم است. البته در عرصه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی، تربیتی و... نیز جهاد تبیین لازم است؛ لذا همواره در عرصه‌ها مختلف نیاز به تبیین می باشد، به تلاش جدی و هزینه کردن هم نیاز دارد. در این صورت تبیین به جهاد تبدیل می‌شود؛ جهادی که وظیفه همه به‌خصوص علما، اساتید، نخبگان و رسانه‌هاست. زمانی که ابهام و تردیدی در برخی اذهان ایجاد می‌شود و اوضاع، شرایط فتنه‌انگیزی و تحریف توسط دشمنان است، اگر کسی بخواهد حقیقتی را تبیین کند قطعاایثارمی خواهد و شجاعت و صراحت در اعلان مواضع برای او هزینه‌بر است.
اینجا جهاد لازم است. اگر افراد موجه در قضایای فتنه ۸۸ به میدان می‌آمدند و واقعاً آنچه حقیقت داشت بیان می‌کردند،خسارات جامعه کاهش پیدامی‌کرد.تنزه‌طلبی و محافظه‌کاری و ملاحظه‌کاری مانع «جهاد تبیین» است. گاهی سخن حق در جامعه در برابر یک جریان نادرست نیاز به جهادو نوعی ازخودگذشتگی دارد. این شرایط «جهاد تبیین» را توجیه می‌کند. «جهاد تبیین» در مقابله با محافظه‌کاری است؛ چون اساساً جهاد حرکتی انقلابی است بر ضدمحافظه‌کاری، است.عقل قدرت تشخیص است وعاقل تشخیص دهنده حقیقت است.
عقلانیت، بستر مشترک برای همه این مفاهیم و همه تحرکاتی است که در انقلاب اسلامی انجام می‌شود؛ چون انقلاب اسلامی انقلاب عقلانی است. اگر کسی به گوشه‌ای از فعالیت‌های کشور، نظام و انقلاب نقد دارد، باید بداند که انقلاب، عقلانی است و می‌توان با آن گفت‌وگو کرد؛ همان‌گونه که در آغاز بیانیه «گام دوم» تأکیدشده انقلاب اسلامی ماندگاراست، چون عقلانی است ؛ یعنی انقلاب اسلامی استمرار و تقویت خود را دربسترعقلانیت، مردم‌سالاری، منطق و پیشرفت‌گرایی تعریف می‌کند. اثربخشی تبیین هم بسیار مهم است. در تبیین اثربخش باید به ظرفیت مخاطب، منطق مخاطب، باورپذیربودن تبیین، مستدل‌بودن (که واقعاً واقعیت و حقیقت را روشن کند) توجه کرد. البته تبیین در فضای تعاملی و اعتمادآمیز مبتنی بر‌ اندیشه‌ورزی، بسیار اثرگذارتر خواهد بود. مردمی‌بودن تبیین، یعنی تبیین رسالتی است که هرکسی در هرجایی باید آن را انجام دهد. البته کسانی که از نخبگان جامعه به‌حساب می‌آیند، دستگاه‌هایی که بُرد بیشتری دارند در این زمینه بسیار بیشتر از دیگران مسئول‌اند. در یک‌سری عرصه‌ها، رسانه ملی باید «جهاد تبیین» کند و جهادگونه وارد شود یا بسیج که مظهر مردمی سالاری،و رسانه‌ها و مراکز پژوهشی، آموزشی و تربیتی باید وارد شوند؛ بنابراین، باید توجه کرد که در «جهاد تبیین» به‌دنبال تبیین اثربخش باشیم.
درنهایت لایه اساسی مخاطبان تبیین، نخبگان و مسئولان هستند. اتفاقاً در مواجهه با نخبگان، مسئولان، روشنفکران، عالمان دینی و کسانی که در مسند هدایت مردم قرار دارند، «جهاد تبیین» ارزش مضاعف پیدا می‌کند؛ لذا پیشکسوتان جهاد وشهادت که تجلی حقیقت جهادندباید مجاهدت مضاعفی داشته باشند تا فردی که در رأس دستگاه تبلیغی یارسانه‌ای است،مطلب برایش روشن شودواوبتواند برای دیگران روشنگری کند؛ بنابراین، یکی از مهم‌ترین تبیین کنندگان،پیشکسوتان نخبگان،ومخاطبان مسئولان ومدیران هستند.
رهبر معظم انقلاب شخصاً بزرگ‌ترین «جهاد تبیین» را انجام می دهند. صدور بیانیه «گام دوم» در چهلمین سالگرد انقلاب در سال ۹۷ جهاد بزرگ تبیین بود که ایشان انجام دادند. نکاتی که ایشان ازموضع دفاع ازحق وافشای طراحی‌های پیچیده دشمنان انقلاب واسلام مطرح می‌کنند توسط رسانه‌های بیگانه وکسانی که تمام ‌وقت خودرامی‌گذارندتااشکالی به حرف ایشان وارد کنند ولی ایشان ملاحظه این مواردرا نمیکنند ، بلکه به ادای تکلیف فکر می‌کنند. در «جهاد تبیین» نوعی تکلیف‌گرایی الهی بسیار عمیقی وجود دارد، همان‌گونه که حضرت امام(ره) بر روی تکلیف الهی بسیار تأکید داشتند.«جهاد تبیین» مصداق تکلیف‌گرایی است که امیدواریم همه مخاطبان به وظیفه شرعی خود عمل کرده ودر این جهت وارد شوند.
کذالک یبین الله لکم الایات لعلکم تتفکرون (سوره بقزه آیه219)خدااینچنین آیات خود را بیان می کند باشد که در حقیقت آن تفکر کنید. گردآوری بسیجی پیشکسوت محمد صادقی