به گزارش "پایگاه اطلاع رسانی سازمان بسیج پیشکسوتان جهاد و شهادت"  در  روز  18 ذی الحجه  در سال دهم هجرت واقعه غدیر در بازگشت از حجه الوداع به وقوع پیوست، و طی سه روز –که کاروان صد و بیست هزار نفری حجاج در غدیر خم توقف داشتند- پیامبر (ص) در بلندترین خطبه خود علی بن ابی طالب و یازده امام (علیهم السلام) بعد از او را به عنوان امامان مردم تا روز قیامت معرفی کردند و از همه آن جمعیت بیعت گرفتند.

عید بزرگ آل محمد (علیهم السلام)

این روز بزرگترین عید آل محمد(علیهم السلام) به شمار می آید، چرا که واقعه ای مهم و عظیم بعد از زحمات انبیاء و اوصیاء و اولیاءست، و طی آن به دستور الهی اعلان عمومی به وصایت بلافصل امیرالمومنین علی بن ابی طالب(ع) شده است.

این روز عید مبارک آسمانی است.

روزی است که خداوند متعال حضرت ابراهیم(ع) را از آتش نجات داد.

روزی است که توبه حضرت آدم(ع) قبول شد.

روزی است که خداوند متعال حضرت موسی(ع) را بر ساحران غلبه داد.

روزی است که حضرت موسی(ع) در حضور امت خود هارون و بعد از وفات او یوشع بن نون را وصی خود گردانید.

روزی است که حضرت عیسی(ع) شمعون الصفا را جانشین خود گردانید.

روزی است که حضرت سلیمان(ع) رعیت خود را بر جانشینی آصف بن برخیا گواه گرفت.

در این روز کشتی حضرت نوح(ع) روی زمین قرار گرفت.

روز عقد اخوت بستن پیامبر(ص) بین اصحابش است.

در این روز پیامبر جانشینان خود را معین می نمودند، و زیارت امیرالمومنین(ع) در این روز وارد شده است.

شرکت کنندگان در مراسم غدیر

ماجرای غدیرچنین بود که در روز شنبه، چهار یا پنج روز مانده به آخر ذی القعده سال 10 ه، پیامبر(ص) غسل نمودند و همراه با 120هزار نفر از مسلمانان، از مدینه خارج شدند.

در این سفر حضرت علیا مخدره صدیقه طاهره فاطمه زهرا(ع)، ام هانی خواهر امیرالمومنین(ع)، فاطمه بنت حمزه، ام سلمه و سایر همسران پیامبر(ص) از جمله عایشه و حفصه حضور داشتند. امیرالمومنین(ع) هم از یمن با عده ای وارد مکه شدند.

دستور الهی برای مراسم غدیر

بعد از انجام اعمال حج دستور الهی رسید که علم و ودایع انبیاء را به امیرالمومنین(ع) تحویل دهند و امر ولایت آن حضرت را به مردم تبلیغ نمایند.

پیامبر(ص) بسیار گریست، به طوری که محاسن مبارکش از اشک تر شد. حضرت از خداوند خواستند که ایشان را از شر منافقین محافظت فرماید. در منی پیامبر(ص) دو بار خطبه ایراد فرمودند، و اشاره کلی به ولایت امیرالمومنین(ع) فرمودند در مسجد خیف جبرئیل نازل شد که خداوند می فرماید: ((ولایت علی(ع) را به مردم برسان ولی وعده محافظت از شر دشمنان را برای آن حضرت  

نیاورد. در کراع الغمیم، بار دیگر جبرئیل نازل شد و این آیه را آورد که ((فلعلک تارک بعض ما یوحی الیک و ضائق به صدرک)) سوره هود آیه 12: ((شاید تو ترک کنی بعضی از اموری را که به تو وحی می شود و سینه تو بخاطر آن گرفته باشد))

باز این بار هم امر ولایت مورد تاکید قرار گرفت، ولی آیه ای دال بر محافظت آن حضرت از شر دشمنان نیامد. پیامبر(ص) مطالب منافقین را به جبرئیل فرمود و کوچ کردند.

اوایل روز 18 ذی الحجه به غدیر هم رسیدند و بار دیگر جبرئیل نازل شد و آیه 67 سوره مائده را آورد که شامل تبلیغ ولایت مولی الوالی امیرالمومنین(ع) و در امان بودن آن حضرت از شر منافقین بود: ((یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمک من الناس ان الله لا یهدی القوم الکافرین)) : ((ای پیامبر تبلیغ کن به مردم آن امری را که درباره علی(ع) از جانب خدا بر تو فرستاده شد و اگر این کار را انجام ندهی رسالت الهی را تبلیغ نکرده ای، و خدا تو را از شر مردم حفظ می نماید، خداوند کافران را هدایت نمی کند)).

پیامبر(ص) بر فراز منبر غدیر

قبل از ظهر، پیامبر(ص) بعد از دو رکعت نماز جماعت عید غدیر، بالای منبری که زیر دو درخت کهنسال بود و توسط سلمان و ابوذر و مقداد و عمار ساخته شده بود رفتند و امیرالمومنین(ع) را بر فراز منبر یک پله پایین تر قرار دادند، در حالی که عده ای از منافقین مقابل منبر بودند.

بعد از بیان کلمات دربار خویش در توحید و صفات کمال حق تعالی و بیان قسمت عمده ای از احکام حلال وحرام دین خدا، گذشته عرب و زندگی و عقاید آنان و زحماتی که آن حضرت کشیده اند را بیان داشتند. سپس فرمودند: بین قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) اتصال ناگسستنی است و از یکدیگر جدا نمی شوند تا روز قیامت کنار حوض کوثر بر من وارد شوند. سپس قسمتی از فضایل و مناقب امیرالمومنین(ع) را بیان فرمودند، و درباره امامت و ولایت آن حضرت و اولادشان تا حضرت مهدی(ع) چند بار تاکید کردند. آنگاه فرمودند: بر من وحی شده است: ((یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک...)) مائده آیه 67 سپس فرمودند: ای مردم، من در تبلیغ آنچه خدا بر من نازل کرده کوتاهی نکردم  و من سبب نزول این آیه را بیان می کنم. جبرئیل دو بار بر من نازل شد و از جانب خداوند متعال به من امر کرد که در این مکان به هر سفید و سیاهی از هر قبیله ای اعلام کنم که علی بن ابی طالب(ع) وصی و جانشین و امام بعد از من است. او بعد از خدا و رسولش ولی و صاحب شما و اولی بر همه شما از خود شماست. در این باره خداوند بر من آیه ای نازل نموده است: ((انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلوه و یوتون الزکاه و هم راکعون)) مائده آیه 55، سپس فرمودند: من از جبرئیل خواستم که از خداوند بخواهد مرا از تبلیغ این امر معذور بدارد، چون به کمی مومنین و زیادی منافقین و استهزاء کنندگان به اسلام آگاهم. آنگاه فرمودند: معاشر الناس هو الامام المبین، روی بر من مگردانید از ولایت او. فهو الذی یهدی الی الحق و یعمل به. اوست که هدایت به حق می کند و عمل به آن می نماید. او را فضیلت دهید که خدا او را فضیلت داده و او را قبول کنید که خداوند او را منصوب نموده است. ای مردم، او امام از طرف خداست. منکر ولایت او آمرزیده نخواهد شد و توبه اش قبول نمی شود. بعد از من افضل از همه مردان و زنان علی(ع) است. ملعون و مورد غضب الهی است کسی که قول مرا رد کند و موافق آن نباشد. بدانید که جبرئیل خبر داد که خداوند متعال می فرماید: هر کس با علی دشمنی کند و او را دوست نداشته باشد لعنت و غضب من بر او باد. بعد فرمودند: خداوندا، تو شاهد باش. من رسالتم را ادا کردم. من رساندم آنچه فرموده بودی. من بر همگان واضح نمودم.

آگاه باشید، غیر از برادرم علی بن ابی طالب(ع) دیگری امیرالمومنین نیست. امارت مومنین بعد از من برای احدی جز علی بن ابی طالب حلال نیست.

معرفی علی بن ابی طالب(ع)

در اینجا بازوی علی(ع) را گرفتند و در همین حال علی(ع) دستان مبارکش را به طرف آن حضرت بلند کرد. پیامبر(ص) آن حضرت را بالا برد به حدی که پاهای مبارک حضرت تا سر زانوهای پیامبر(ص) رسید. سپس فرمود: ((الست اولی بکم من انفسکم))؟ همه گفتند: ((اللهم بلی)). فرمودند: هذا علی اخی و وصیی، من کنت مولاه فهذا علی مولاه و هو علی بن ابی طالب. هرکس که من مولا و صاحب اختیار او هستم این علی مولا و صاحب اختیار اوست. مکان و منزلت او مثل مکان و منزلت من نزد شماست. بار الها، دوست بدار هر کس او را دوست بدارد، و دشمن بدار هر کس او را دشمن بدارد، و کلماتی دیگر برای تاکید فرمان الهی و اقرار مردم بیان نمودند. سپس فرمودند: خبر غدیر را حاضرین به غایبین و پدران به پسران تا روز قیامت برسانند.

بیعت لسانی و عملی

همین که آن حضرت از منبر پایین آمدند، مردم با صدای بلند با زبان و دست بیعت کردند و پیامبر(ص) فرمودند: ((هنئونی هنئونی))به من تبریک بگویید. بعد دستور دادند تا چادری جداگانه برای امیرالمومنین(ع) زدند و فرمود: همه بروند و به آن حضرت سلام کنند بگویند: ((السلام علیک یا امیرالمومنین)). عمر آمد سلام کرد و گفت: ((بخ بخ یابن ابی طالب، اصبحت مولای و مولی کل مومن و مومنه)). ابوبکر نیز در این تهنیت با عمر شریک بود. بیعت سه روز طول کشید و در این سه روز نماز ظهر و عصر را با هم می خواندند. بعد از نماز، بیعت تا غروب ادامه داشت، و نماز مغرب و عشاء را نیز با هم می خواندند.

بیعت زنان

برای بیعت زنان، ظرف آبی زیر پرده ای قرار دادند، به طوری که نصف ظرف در طرفی و نصف دیگر آن در طرف دیگر قرار داشت. یک طرف امیرالمومنین(ع) دست مبارک خود را داخل ظرف آب قرار داده بودند، و طرف دیگر زن ها دست خود را می گذاشتند و ضمن تبریک می گفتند: ((السلام علیک یا امیرالمومنین)). حضور حضرت صدیقه طاهره(ع) زینت بخش مراسم بود. از سوی دیگر بیعت عایشه این سابقه او را در اذهان ثبت کرد تا روزی که جنگ جمل را برپا کرد، و در مقابل صاحب غدیر صف آرایی نمود و با خواری و ذلت از لشکر ولایت شکست خورد. بعد از اعلام ولایت در غدیر، جبرئیل نازل شد و این آیه را آورد: ((الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا)) سوره مائده آیه3: ((امروز برای شما دینتان را کامل نمودم و نعمتم را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دین شما راضی شدم)).

قتل عثمان

در این روز در سال 35 ه عثمان بن عفان بعد از محاصره خانه او توسط مسلمین، در سن 81 یا 90 سالگی به دست مردی از اهل مصر کشته شد.

خلافت ظاهری امیرالمومنین(ع)

در روز قتل عثمان درسال 35 ه مردم با امیرالمومنین(ع) بیعت کردند.

نویسنده : حجت الاسلام و المسلمین حاج آقا محمد حسن دری